Autor: Aleksandra Zołotajkin

Badanie przeprowadzone wśród koordynatorów terenowych

Fundacja Nasza Ziemia przeprowadziła ankietę online w kwietniu 2025 r. Odpowiedzi udzielili koordynatorzy, którzy organizowali akcje terenowe w ramach 31. Akcji Sprzątanie świata – Polska (zakończonej we wrześniu 2024 r.).

Głosy tych osób są niezwykle istotne – nie tylko dla ciągłego doskonalenia samego wydarzenia, ale także przy tworzeniu oficjalnego raportu, który Fundacja publikuje nieprzerwanie od 1994 roku. Koordynatorzy terenowi to „serca naszej Akcji” więc to dzięki ich wskazówkom, sugestiom, a przede wszystkim danym, które przekazują po zakończonych działaniach, możemy co roku opracować merytoryczne podsumowanie bieżącej edycji Akcji Sprzątanie świata – Polska. To jedyne takie wydawnictwo w Polsce, które w oparciu o rzetelne informacje terenowe pokazuje stan naszego bezrefleksyjnego zachowania wobec natury.

Dlaczego taka ankieta?

Celem kwietniowego sondażu było przede wszystkim uzyskanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego część koordynatorów pomimo rejestracji do Akcji nie przesyła swojego raportu z przeprowadzonego wydarzenia. Zapytaliśmy również o to, jakie wyzwania koordynatorzy napotykają na swojej drodze, a także o przydatność Informatora oraz materiałów edukacyjnych. Ankieta zawierała pytania zamknięte jednokrotnego i wielokrotnego wyboru oraz pytania otwarte obowiązkowe i nieobowiązkowe.

Na koniec przewidzieliśmy miejsce na wolne wnioski, w których respondenci mogli podzielić się z nami wszelkimi uwagami na temat przeprowadzonych przez siebie akcji lub naszych fundacyjnych działań w ramach polskiej edycji Sprzątania świata.

Kto odpowiadał na nasze pytania?

W badaniu udział wzięło 285 koordynatorów z całej Polski, z czego przeważającą większość (73%) stanowili nauczyciele. Odpowiedzi udzielali również dyrektorzy szkół, przedstawiciele gmin, firm, grup nieformalnych, stowarzyszeń, OSP, harcerstwa oraz osoby indywidualnie uczestniczące w Akcji.

Spośród ankietowanych 38% uczestniczyło w Akcji Sprzątanie świata – Polska co najmniej 11 razy. Od 2 do 5 edycji ma za sobą 35% respondentów, a 19% brało udział od 6 do 10 razy. Dla 7% była to pierwsza edycja, w której wzięli udział.

Wszyscy respondenci jednogłośnie uznali inicjatywę Fundacji Nasza Ziemia za wartościową i zadeklarowali chęć dalszego zaangażowania.

Dziękujemy respondentom za udzielenie wyczerpujących odpowiedzi oraz za liczne uwagi przekazane w pytaniach otwartych i wolnych wnioskach. Dzięki temu badaniu wiemy, z jakimi wyzwaniami mierzą się koordynatorzy terenowi, i możemy skuteczniej oferować im celowaną pomoc w sprawnej organizacji działań.

Cieszy nas, że tak wiele osób już po raz kolejny zaangażowało się w Akcję Sprzątanie świata – Polska. To dowód na to, jak bardzo ta inicjatywa jest wciąż potrzebna i jak wielu ludzi wyraźnie manifestuje swój sprzeciw wobec obecności odpadów w środowisku naturalnym.

Za trudny raport?

Zdecydowana większość ankietowanych (91%) wypełniła raport po przeprowadzonej akcji. Pozostali respondenci nie zrobili tego, ponieważ… zapomnieli. Pojedyncze osoby wskazały brak czasu, zbytnią obszerność raportu i niechęć do udostępniania swoich danych.

Większość zapytanych uważa, że formularz łatwo się uzupełnia i nie jest to czasochłonne zadanie, a pytania są sformułowane w sposób zrozumiały.

Na problemy związane z formularzem wskazało 30% respondentów. Mieli trudności z jego znalezieniem lub zdobyciem dostępu, a po złożeniu raportu nie otrzymali potwierdzenia, że dotarł do fundacji. W uwagach respondenci informowali również o kłopotach z przeliczaniem ilości zebranych śmieci, które trzeba wpisać do formularza.

Pojawiły się również prośby dotyczące przypomnienia o wypełnieniu formularza po zakończonej akcji lub jego przesłanie bezpośrednio na maila koordynatora.

Organizacja akcji terenowej – czy to proste zadanie?

Połowa respondentów nie napotkała żadnych komplikacji podczas organizacji akcji terenowej. Problemy pozostałych osób dotyczyły przede wszystkim zaopatrzenia w worki i rękawice oraz ustalenia odbioru śmieci.

Marginalne okazały się trudności ze znalezieniem odpowiedniego terenu do posprzątania, nawiązaniem współpracy partnerskiej i zebraniem sztabu.

Wsparcie w akcjach – czego oczekują koordynatorzy?

Konieczność uzyskania pomocy przy przeprowadzaniu akcji terenowych zasygnalizowało 23% ankietowanych.

Pytanie miało charakter otwarty, a wśród najważniejszych potrzeb znalazły się: edukacyjne materiały multimedialne związane z naszym misyjnym programem oraz wsparcie medialne, w tym np. zaopatrzenie w kamizelki odblaskowe z logo fundacji, flagę z logo Akcji oraz materiały na social media.

Część respondentów bardzo liczy na łatwiejszą współpracę z gminami w kwestii odbioru odpadów. Potrzebują również większego wsparcia przy zaopatrzeniu w odpowiednie rękawice i worki na śmieci.

Jak wynika ze sprawozdań, przesyłanych przez koordynatorów, wiele gmin zapewnia pomoc poprzez wsparcie rzeczowe i odbiór odpadów. Niestety są również miejsca na mapie Polski, w których jest trudniej, o czym poinformowali nas w ramach ankiety lokalni koordynatorzy.

Jak motywować dzieci i dorosłych do udziału w akcji terenowej?

Niektórzy ankietowani zwrócili uwagę na problem z motywowaniem dzieci do udziału w akcji i wątpliwościami rodziców, którzy uważają, że za sprzątanie śmieci odpowiedzialne są publiczne służby.

Bierzemy pod uwagę te ważne głosy, ponieważ stanowią dla nas inspirację do tego, by wyposażać nauczycieli i edukatorów w wiedzę nie tylko na temat samej Akcji Sprzątanie świata – której celem nie jest samo sprzątanie, lecz promowanie idei nieśmiecenia i troski o środowisko – ale także w wiedzę dotyczącą segregacji oraz odpowiedzialnego gospodarowania odpadami w życiu codziennym.

Plakaty – fizyczne czy elektroniczne?

W badaniu kilkukrotnie pojawiły się prośby o przesyłanie plakatu Akcji w formie fizycznej. Niemal od początku, plakat Akcji przygotowuje i nieodpłatnie przekazuje Fundacji wybitny polski artysta Andrzej Pągowski.  Wiemy od Was, że te plakaty są oczekiwane i w wielu przypadkach stanowią ważny element Waszych akcji trenowych lub lekcji stacjonarnych poświęconych Akcji.

Mistrz za każdym razem trafia swoim dziełem nie tylko w sedno ekologicznego problemu, ale tworzy także prawdziwą ucztę dla wrażliwości estetycznej.

Bardzo nas to cieszy – te plakaty są dla nas równie cenne, jak dla Was.

Każdego roku wydajemy drukiem kilka tysięcy plakatów w formacie B1 i zapraszamy zainteresowane placówki do zapisywania się na ich wysyłkę. Jednak z uwagi na ograniczoną liczbę wydruków, obowiązuje kolejność zapisów. Tym wszystkim, którzy pragną posiadać plakat w druku, gorąco polecamy śledzić nasze kanały informacyjne, szczególnie pod koniec wakacji.

Tymczasem plakaty elektroniczne są dostępne na naszej stronie www.sprzatanieswiata.pl i również dzięki Wam wiemy, że i taka właśnie forma jest dla wielu z Was odpowiednia. Chociażby z uwagi na dowolność przy wyborze formatu do druku (A3 lub A4) a tym samym łatwość dopasowania go do miejsca, w którym zamierzacie zaprezentować to niezwykłe dzieło wybitnego artysty.

Informator Akcji Sprzątanie świata – Polska – czy jest potrzebny?

Aż 84% koordynatorów korzystało z Informatora podczas organizowania akcji terenowej. Jakich materiałów i porad oczekują? Zdecydowana większość wskazała na pakiet promocyjny, czyli informacje i grafiki, które wykorzystają przy promowaniu Akcji. Potrzebują również opisu myśli przewodniej danej edycji oraz wykazu informacji potrzebnych do złożenia raportu.

Ważne okazały się również instrukcje związane z samą logistyką i bezpieczeństwem akcji terenowej. Ankietowani zwrócili uwagę na to, by przy kolejnych edycjach zamieszczać w Informatorze jasne wytyczne dotyczące zasad higieny, dezynfekcji i rodzaju rękawiczek, które najlepiej sprawdzają się podczas akcji terenowych. Zgłosili również potrzebę dokładnych instrukcji dotyczących organizacji odbioru odpadów po zakończeniu akcji.

Materiały edukacyjne fundacji – jaka tematyka?

Jak wynika z oficjalnego raportu 31. Akcji Sprzątanie świata – Polska, 89% koordynatorów przeprowadziło działania edukacyjne, z czego aż 73% skorzystało z materiałów przygotowanych i przesłanych przez Fundację.

To dla nas ważny sygnał, że materiały te stanowią nie tylko inspirację, ale także realne wsparcie w przygotowaniu ciekawych i angażujących zajęć – na przykład lekcji poprzedzającej wyjście w teren z uczniami.

Ankietowani wskazali, że w kolejnych materiałach przydalaby się dodatkowa wiedza na temat szkodliwości odpadów dla środowiska, gospodarowania odpadami w gospodarstwach domowych oraz recyklingu.

Jednocześnie aż 90% osób wyraziło opinię, że materiały edukacyjne powinny być zróżnicowane ze względu na wiek uczestników.

Ważny głos opiekunów osób z niepełnosprawnością intelektualną

Wagę naszego misyjnego programu, który realizujemy nieprzerwanie od ponad trzech dekad – czyli Akcji Sprzątanie świata – Polska oraz radość z udziału swoich podopiecznych zaakcentowali również koordynatorzy z placówek zajmujących się na co dzień osobami z niepełnosprawnością intelektualną.

Podzielili się z nami bardzo cenną informacją dotyczącą materiałów edukacyjnych. Prosili, żeby w przyszłości dostosować je do możliwości osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, korzystającymi z ACC (komunikacji alternatywnej i wspomagającej). Dziękujemy za ten głos!

Wolne odpowiedzi koordynatorów – obserwacje z akcji

Koordynatorzy uważają Akcję Sprzątanie świata – Polska za pożyteczną inicjatywę. Podkreślają zaangażowanie dzieci i młodzieży oraz sposób, w jaki akcja kształtuje prawidłowe nawyki dbania o środowisko. Część nauczycieli zaznaczyła, że udział ich placówek w akcji wpisuje się w działalność dydaktyczno-wychowawczą szkoły i wpływa na wzrost świadomości i odpowiedzialności nie tylko dzieci, ale i rodziców.

Ankietowani zwracali również uwagę na problem dzikich wysypisk i podkreślali, jak ważne jest to, by miejscowe władze interesowały się nimi na co dzień, a nie tylko z okazji Akcji Sprzątanie świata – Polska.

Wielu respondentów podziękowało za możliwość współpracy, podkreślając, że Akcja uświadamia słuszność dbania o środowisko. „Działajcie dalej”, „robicie dobrą robotę”, „nie rezygnujcie z tej Akcji” – to słowa części z nich.

Skąd koordynatorzy wiedzą o Akcji Sprzątanie świata – Polska?

Główne źródło informacji o Akcji stanowią dla ankietowanych: oficjalna strona fundacji naszaziemia.pl, maile wysyłane przez fundację, strona internetowa sprzatanieswiata.pl oraz Facebook fundacji. Koordynatorzy wskazali również media ogólnopolskie, inne strony internetowe oraz ogłoszenia lokalne (gminne i powiatowe).

Co ciekawe, dla naszych respondentów, z których 73% to nauczyciele, media społecznościowe, takie jak Instagram, Tik Tok i LinkedIn nie są źródłami informacji o Akcji Sprzątanie świata – Polska.

Wnioski końcowe – co trzeba usprawnić?

Jak wynika z badania, temat który nas najbardziej interesował, czyli sprawozdania z odbytych akcji trenowych jest bardzo prosty do usprawnienia. Większość osób wypełnia raport z przeprowadzonej przez siebie akcji terenowej, a jeśli tego nie robią, to przede wszystkim dlatego, że zapomnieli. Więc na pewno weźmiemy to sobie do serca i będziemy przypominać.

Uzupełnimy również Informator i wzbogacimy materiały edukacyjne. Zaopatrzymy Was w materiały promujące Akcję. Wzmocnimy działania skierowane do koordynatorów organizujących akcje terenowe z udziałem dzieci i młodzieży z placówek specjalnych.

Zastanowimy się jak lepiej współpracować z Urzędami Miast i Gmin, szczególnie tam, gdzie potrzebujecie wsparcia w kwestii odbioru odpadów czy zaopatrzenia w worki i rękawice.

Zaś admiratorów plakatów autorstwa Andrzeja Pągowskiego zapraszamy do śledzenia naszych mediów społecznościowych.  Na pewno i w tym roku, wyjątkowy i bardzo mądry edukacyjnie plakat Mistrza, wyjdzie drukiem i może trafić do wielu placówek.

Podziękowania

Serdecznie dziękujemy wszystkim koordynatorom, którzy poświęcili swój czas, żeby wypełnić ankietę i podzielić się z nami swoimi spostrzeżeniami. Odpowiedzi osób, które czynnie uczestniczą w akcjach terenowych to dla nas cenne źródło informacji z pierwszej ręki o rzeczywistych potrzebach i wyzwaniach. Doceniamy Wasze szczere i konkretne uwagi, bo dzięki nim wyraźnie widzimy, gdzie nasze wsparcie jest najbardziej konieczne i co wymaga natychmiastowej poprawy. Dziękujemy za Wasze zaufanie!

Główny Koordynator Akcji Sprzątanie świata w Polsce
Grzegorz Mikosza

—

Dane ankiety sondażowej opracowała Joanna Burdzy.

Zawodowo pracuje jako Analityk ds. Aktuarialnych, od wielu lat współpracuje z Fundacją Nasza Ziemia.